گرگیعان، تاریخچه و چگونگی انجام آن در جنوب کشور

التزام – مردم خوزستان هرساله به پاس بزرگداشت فرا رسیدن ۱۵ رمضان و سالگشت ولادت کریم اهل بیت، امام حسن مجتبی «ع» و احیای مراسم گرگیعان که در فرهنگ اسلامی و منطقه سابقه ای بس طولانی دارد برنامه های ویژه ای تدارک می بینند.
آیین قرقیعان(گرگیعان)در خوزستان و گرگشو یکی از رسومات قدیمی مردم بندرنشین جنوب کشور در ماه مبارک رمضان می باشد. البته در برخی دیگر از شهرهای ایران مثل بیدگل ،مشهد ،کاشان ،آران هم برگزار میشود.
کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عمان، امارات، بحرین، قطر، کویت و عربستان نیز این رسم را تقریبا مثل ما انجام می دهند. ظاهرا این رسم در کشور بحرین قویتر از دیگر کشورهای عرب است.
تاریخچه :
اما عده ای معتقدند که کلمه ی گرگیعان یا گرگشو تغییر یافته ی گره گشا می باشد که گویا اولین بار حضرت زهرا (س)، به یمن تولد اولین فرزند خود ، امام حسن (ع) ؛ با پخش کردن شیرینی میان کودکان همسایه ، خوشحالی خود را با دیگران قسمت نمود.میگویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی (ع ) و حضرت فاطمه (س) «قره عین! قره عین!» گویان به درب منزلشان میرفتند و کمکم به صورت مناسبتی هر ساله در میان مسلمانان رواج گرفت.
موقعی که پیامبر( ص)خبر شنیدن تولد نوه خود را شنید خوشحال شد و به منزل فاطمه (س) رفت و از طرف خدا اسم ایشان را حسن نامید . مردم نیز برای عرض تبریک نزد ایشان می آمدند و به وی تبریک میگفتند.
برخی معتقدند که این کلمه از «قرع الباب» به معنای درب زدن گرفته شده است. به خاطر اینکه کودکان درب خانهها را برای دریافت شیرینی و عیدی میکوبند.
برخی اسامی گرگیعان در کشورهای حوزه خلیج فارس:
(القرنقشوه) یا (الطلبه) یا (طاب طاب) در کشور عمان، ( قرنقعوه) در بحرین و قطر، (قریقشون)(الناصفه) (قرقیعان) در عربستان سعودی، و (قرقیعان) در کویت
چگونگی برگزاری مراسم:
قدیمیهای بندر معتقدند که بخششی که در این شب صورت میگیرد، موجب افزایش رزق و روزی مردم میشود، خانوادهها از چند شب قبل خود را مهیای گرگیعان می کنند.
در شهرهای جنوبی ایران عصر روز ۱۴ ماه رمضان (در برخی شهرها بعد از افطار و نماز مغرب=شب ولادت امام حسن مجتبی ) کودکان و نوجوانان(فقیر و غنی) به صورت دسته جمعی به درب منازل میروند و از صاحب خانه طلب گرگیعان با دو زبان عربی و فارسی میکنند.صاحب خانه نیز با مواد خوراکی از قبیل دانه های گندم برشته شده (دنگ) ،ذرت بو داده(اذره)،آجیل و تنقلات، پول و… از آنها پذیرایی میکند و در کسیه آنها می ریزد.
از جمله شعارهایی که کودکان میدهند :
گرگشو بت عبشو سی فردشو
گرگشو گرگشو خونه گچی پر همه چی
” عَطینی گِرگِشو” (گرگشو به من بدهید)
اعطونا من مالکم (از مالتان به ما بدهید)
الله خل عیالکم(خدا خانواده تان نگه بدارد)
اعطونا الله یعطیکم (بدهید خدا به شما می دهد)
بیت المکه ودیکم (خانه خدا نصیب شما بکند)
اعطونا من ماالله (از مال خدا به ما بدهید)
الله خل عبدالله (خدا بنده خدا را نگه بدارد)
قرقیعان و قرقیعان بین اقصیر و رمضان»
(قرقیعان و قرقیعان بین شعبان و رمضان)
«انطونه حقالله یرضی علیکمالله» (حق خداوند را بدهید خداوند از شما راضی باشد)
«عطونا الله یعدیکم بیت مکه یودیکم» (به ما عیدی بدهید که خدا عیدی سفر مکه به شما بدهد)
«گرگیعان و گرگیعان الله یعطیکم رضعان» به معنای گرگیعان و گرگیعان خداوند به شما بچه عطا کند)
«ماجینه یا ما جینه حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم – در کیسه را باز کن و به ماعیدی وشیرینی بده)
و همچنین:
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا .
ما جینا یا ماجینا….والقرآن بیدینه
گرگیعان اللیله ندور
من الحسن نطلب نور
جود الحسن ینطینه .
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
***
ماجینا یاماجینا……عالبیبان دگینه
إنطونا یهل الایمان
یحفظکم الله المنان
جود الحسن ینطینا
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
***
ماجینا یاماجینا….الله یخلیکم لینه
یالله انطونا یهل البیت
حب ومشبوش وچکلیت
جود الحسن ینطینا
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
ماجینا یاماجینا……حط الگمر بیدینا
لیله مسره وانوار
من حیدر ومن المختار
جود الحسن ینطینا
***
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
ماجینا یاماجینا……الله یکون یحمینا
هلیله بنور المیلاد
تنثر شوباش الاعیاد
جود الحسن ینطینا .
***
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا .
: ما جینا یا ماجینا….والقرآن بیدینه
گرگیعان اللیله ندور
من الحسن نطلب نور
جود الحسن ینطینه .
***
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
ماجینا یاماجینا……عالبیبان دگینه
إنطونا یهل الایمان
یحفظکم الله المنان
جود الحسن ینطینا
***
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
ماجینا یاماجینا….الله یخلیکم لینه
یالله انطونا یهل البیت
حب ومشبوش وچکلیت
جود الحسن ینطینا
***
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
ماجینا یاماجینا……حط الگمر بیدینا
لیله مسره وانوار
من حیدر ومن المختار
جود الحسن ینطینا
***
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
ماجینا یاماجینا……الله یکون یحمینا
هلیله بنور المیلاد
تنثر شوباش الاعیاد
جود الحسن ینطینا .
***
ماجینا یا ماجینا……جود الحسن ینطینا
لیله مسره برمضان
گرگیعان وگرگیعان
جود الحسن ینطینا
ماجینا یاماجینا……عالبیبان دگینه
إنطونا یهل الایمان
یحفظکم الله المنان
جود الحسن ینطینا
در خوزستان بچه ها دو گروه می شوند و گروه نخست می گوید: «گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم جواب می دهد: «الله یعطیکم رضعان» (خدا به شما بچه دهد) یا اینکه «گرگیعان و گرگیعان – الله ایخلی اولیدکم ( خدا پسر کوچولوی شما را نگه دارد). این دو گروه ممکن است به دو گروه دختر و پسر نیز تقسیم شود.
با توجه به پیامهای مفید این رسم مثل وحدت، بذل و بخشش عدم تبعیض بین فقیر و غنی ، ضرورت دارد که مسولان محترم این استانهای جنوبی همتی کرده و این روز را در تقویم ایران به ثبت برسانند،چون مردم این رسم را از دیرباز با شور و شوق بدون استثنا هر سال برگزار میکنند.
گردآوری و تحقیق » قاسم احمدی و لیلا دریس